Аннотации:
Мақалада Ахмет Байтұрсынұлының «Маса» және «Қырық мысал» жинақтарындағы мәтіндеріне
корпустық әдіспен квалитативті талдау жасалған. Корпустық әдіспен мәтіндерді зерттеу жалпы әлем
тіл білімінде жиі қолданылғанмен, қазақ тіл білімінде дәстүрге айнала қойған жоқ. Жалпы мәтінді
корпустық талдау тіл мен әдебиетті зерттеудің әдіснамалық маңызды құралы саналады. Корпустық
талдау сөзформалар мен сөзқолданыс жиілігін сандық сипаттауға, мәтіннің лексикалық, құрылымдық
ерекшелігін айқындауға мүмкіндік береді. Зерттеу жұмысының мақсаты — А. Байтұрсынұлының
мәтіндеріне корпустық талдау жүргізу арқылы автордың сөзқолданыс, сөзформа жиілігін анықтау,
қазіргі корпус базаларындағы мәтіндер жиілігімен салыстыру, сол бойынша автор қолданысы мен
қазіргі қазақ тілінің қолданыс динамикасы жөнінде болжам жасау. Зерттеудің ғылыми, практикалық
маңыздылығы да осыдан туындайды. Мәтіндердің белгілі бір тарихи кезеңдер мен қазіргі жай-
күйіндегі сөздердің жиілігін автоматты сараптау біріншіден, белгілі кезеңдердегі сөзқолданыс
жиілігінің сандық ақпаратын білуге мүмкіндік береді. Екіншіден, тілдік қолданыстардың белгілі бір
уақыт аралығындағы теңгерімділігін, қоғамның түрлі саласында өмір сүру қабілетін, т.с.с. сапалық,
сандық өзгерістерді анықтауға, тәпсірлеуге және болжауға септігі тиеді. Зерттеу барысында мәтінді
корпустық зерттеу, сөзформалардың жиілігін талдау әдістері қолданылды. Арнайы бағдарламалық
инструменттер көмегімен автордың шығармалары өңделіп, леммаларды сөзтізбелеу жүзеге асырылды.
Зерттеуде талдаулар негізінде қол жеткізілген нәтижелерді А. Байтұрсынұлы шығармаларының жиілік
сөздігін жасауда қолдану қарастырылған. Алынған нәтижелердің шығармалардың стилдік қырын та-
нытуда, тақырыптық ерекшеліктерін танымдық, т.б. аспектілерде зерттеуде зор көмегі бар және
сөздіктер құрастыру тәжірибесінде, оқу процесінде, тілдік, әдеби жобалар жасауда пайдалануға
жарақты.
