Abstract:
Пайдалы қазбаларды жер қойнауында жылжымалы күйге келтіру арқылы өндіруге негізделген тау-кен
ісінің жаңа тарауы ретіндегі геотехнологияның физикалық-химиялық мəні айқындалған. Бірқатар
елдерде физикалық-химиялық геотехнологияның тəжірибесі жеткілікті дəрежеде сəтті дамып,
өнеркəсіптік көлемге дейін жеткен. Мақалада физикалық-химиялық геотехнология ілімінің негізгі
мəселелері қарастырылған, физикалық-химиялық тəсілдердің терминологиясы жəне жіктелуі берілген,
минералды шикізатты өндірудің геотехнологиялық тəсілдері дамуының негізгі бағыттары,
экологиялық жəне əлеуметтік тұстары ашылып көрсетілген. Пайдалы қазбалардың бұрғылау
гидроөндірісінің негізгі үдерістері пайымдалған. Физикалық-химиялық геотехнологияның көмірлерді
жер асты газификациялау жəне көмір қабаттарын жер асты жағу секілді болашағы зор тəсілдеріне
көңіл бөлінген. Металдарды жер асты жəне үйіндіде сілтілендірудің геотехнологиялық үдерістерінің
артықшылықтары талданған. Геотехнологиялық үдерістерді экономикалық-математикалық модельдеу
мəселелеріне көңіл бөлінген.
The essence of physical and chemical geotechnology as one of new sections of the mining devoted to means
of mining operations by their transfer in a mobile condition in bowels of the earth comes to light. It is noticed
that practice of physical and chemical geotechnology successfully enough develops in a number of the
countries, reaching industrial scales. The basic questions of the theory of physical and chemical
geotechnology are considered, terminology and classification of physical and chemical methods are given,
mainstreams of development of geotechnological methods of extraction of mineral raw materials are
allocated. Ecological and social aspects of geotechnology reveal. Processes скважинной hydromining
operations are covered. The attention to such perspective ways of physical and chemical geotechnology as
underground gasification of coals and underground burning of coal layers is paid. Advantages of
geotechnological processes underground and compact выщелачивания metals are analyzed. The attention to
expediency of economic-mathematical modeling of geotechnological processes is paid.
