Abstract:
XIII ғасыр Еуразия халықтарының тарихындағы ерекше оқиғаларға толы тарихи кезең болды деп
айтуға болады. Бұл оқиғалар аталған уақытта Шыңғысханның батысқа бағыттаған моңғол-түрік
шапқыншылығы болды. Бүкіл Еуропа мен Азияны дүрліктірген бұл шапқыншылықтың əртүрлі
оқиғалары, бағыттары жəне алуан түрлі мақсаттары болғанын бүкілəлемдік тарихта əртүрлі
көзқараспен көрсеткені белгілі жағдай. Бірақ, бұл орасан зор тарихи оқиғалар осы уақытқа дейін
еуроцентризмді ұстанатын ғалымдардың үлесіне тиіп, олар моңғол-түріктердің Батысқа
ұйымдастырылған көп бағыттағы жорықтарын, олардың себептерін, дамуын жəне негізгі оқиғаларын
өздерінің бір жақты позициясынан көрсеткісі келгені тарихи объективизмге сəйкес келмейтіні анық.
Сондықтан, ғасырлар бойы зерттеліп келе жатқан осы тақырыптың əржақты жəне шынайы зерттелуі
қазіргі уақыттың алдында тұрған басты талаптардың бірі екені ешқандай күмəн туғызбайды.
Сондықтан, көшпенділердің Батысқа ұйымдастырған жорықтарының саяси-экономикалық астары
болғанын, олардың нақты мақсаттарын көрсететін уақыт жеткен сияқты, өйткені, бұл тақырыпты
терең зерттемей Еуразия халықтарының тарихын толық түрде көрсету мүмкін емес. Мақалада,
Жошының баласы Бату ханның 1237–1242 жылдары Русь пен Шығыс славяндар жерлерін жаулап
алған оқиғалары көптеген тарихи деректерге сүйеніп көрсетілген. Сонымен қатар, орыс князьдарының
бір-бірімен билік үшін күресі оның тұрғындарының, қалаларының жəне шаруашылықтарының
дамуына негативті əсер еткені баяндалған. Мұндай жағдай, жергілікті халық пен оның князьдарының
жаулап алушылармен болған қарым-қатынастарында əртүрлі қиыншылықтар мен ерекшеліктер
болғанын байқатады. Осыған байланысты, мақалада жаңадан құрылған Ұлы Ұлыс (Алтын Орда)
мемлекетінің өзі бағындырған аймақтарда жүргізген саясатының əртүрлі бағыттары жəне оның
ерекшеліктері кең түрде айқындалған. Автор өзінің тұжырымдамасында Алтын Орда империясының
Еуразия кеңістігіндегі ықпалын жəне оның тарихи маңызын шынайылықпен көрсеткен.
